Yılan sokmalarında ilk yapılması gereken , tekrar yılanın sokmaması için; dikkatli olmak ve güvenli yere geçmektir. Yılanın kafası kesilse dahi, yaklaşanları sokabildiği yolunda uyarılar var. Sonra bol ılık su ile sokulan yeri, salya-tükrük bırakılan yeri yıkamak çok önemlidir. Kesinlikle ısırmamalı, somurmamalı, yara yerini kesmemeliyiz. Turnike önerilmiyor. Turnike yapılan vakalarda hızlıca kompartıman sendromu (kangren TR’ye maalesef böyle geçmiş gibi ama doğrusu gangren’dir.) gelişebildiği gözlenmiş. Yılanın soktuğu yerde hızlıca ödem yani şişlik gelişebileceğinden yüzük, bilezik gibi sıkışabilecek ne varsa hemen çıkarılmalıdır. Üzerinde bası yapabilecek kıyafetler varsa, mümkünse çıkarılmalıdır, mümkün değilse olabildiğince gevşetilmelidir. Yılanın soktuğu kişi mümkün olduğunca hareket ettirilmeden, sokulan yer mümkün olduğunca kalp hizasından aşağıda tutularak; hastaneye intikali sağlanmalıdır. Aşağıda tutulması zehrin kan dolaşımına daha az miktarda geçmesini sağlar. Hasta sakinleştirilmelidir. Soğuk kompres imkanı varsa yapılabilir.
Buz ya da buz aküsü direkt cilde temas etmemelidir, yoksa ciltte soğuk ısırması dediğimiz olay olabiliyor. Deri ile buz aküsü arasına; bez-tülbent gibi bir şey konulmalıdır. Böylece kan dolaşımı azaltılarak, hastaneye gidene kadar zaman kazanmaya çalışılır. Yılan zehirinin, kalp-sinir sistemi-kaslar-böbrekler-kan hücreleri üzerinde etkileri vardır. Yılan sokan insanların 24 saate kadar gözlenmeleri gerekebiliyor. Non steroid anti enflamatuar ilaç önerilmiyor. Çok şiddetli ağrılarda morfin ve fentanil gibi türevleri hastanede uygulanmalıdır. ‘’Zehirli yılan sokmaları hızlı tedavi gerektiren acil tıbbi bir durumdur. Dünya üzerinde yılan ısırmalarına bağlı ölümlere oldukça sık rastlanmaktadır. En sık ısırmaya yol açan tür engerek (viperidae) yılanıdır. Yılan zehiri birçok toksik protein ve enzimin bir araya gelmesinden oluşan karmaşık bir yapıya sahiptir. Zehirin kardiyotoksik, nörotoksik, miyotoksik, nefrotoksik ve hematotoksik özellikleri vardır.
Toksinin şiddetine göre hastada lokal ve sistemik belirtiler gözlenir. Yılan ısırığına karşı en etkin yöntem antiserum uygulaması olup, uygun dozda ve en kısa sürede uygulanması mortalite ve morbidite açısından önem taşımaktadır.’’ Bu parağrafı olduğu gibi Acilci netten alıntı yaptım. Yazının orijinal hali uzun olup, alıntıladığım kısım özet kısmıdır. Ulaşmak isteyenler için linki ektedir. http://turkishfamilyphysician.com/makaleler/derleme/yilan-isirmasi-olgularinin-yonetimi/ Hastanede yılan zehir antidotu (yılan serumu) ve-veya Taze Donmuş Plazma verilebilir. Tabii ki bunlar gerekiyorsa ve varsa verilir. Hayvan Hakları kanunu ve kanunun uygulama yönetmeliği vardır. Genel anlamda Belediyelerin yetki alanları içindeki hayvanlardan Belediyeler sorumludur. Belediyelerin yetki alanı dışındaki alanlardan Tarım Bakanlığı sorumludur. Sahipli Hayvanlardan; yer-alan fark etmeksizin sahipleri sorumludur. Yılanlar, fareler ile beslenirler. Böylece farelerden insanlara bulaşan hastalıklarda azalmış olur. Kobra yılanı zehirinden oflaksosin-siproflaksosin .. gibi ilaçlar üretilmektedir. Oflaksosin ve türevi ilaçlar intrasellüler ilaçlardır. Yani hücre içine girerek, hücre içindeki mikroorganizmaları öldürebilmektedir.
YILAN ISIRIĞI YA DA YILAN SOKMASI DURUMU
Her akrep veya yılan sokması ‘zehirli’ değildir. Doğa sporları yapanlar tarafından o bölgede karşılaşılabilecek fauna önceden araştırılmalı ve buna göre önlem alınmalıdır. Zehirli olduğundan şüphelenilen yılan ısırığı durumunda: Hastayı yatırıp sakinleştirin. Ambulansların ulaşabileceği bir bölgedeyseniz 112’yi arayıp yardım isteyiniz. Gündüz saatlerinde helikopter ile de yardım gelebileceğinden bu size zaman kazandıracak ve profesyonel yardıma ulaşmanızı hızlandıracaktır. Hastayı zorunlu olmadıkça hareket ettirmeyiniz. Isırılan bölge kol veya bacak ise aşağıya doğru sarkıtılması zehrin vücuda yayılmasını yavaşlatabilir. Isırılan yerin vücuda yakın kısmından turnike veya herhangi başka bir sargı ile sıkılmasını önerenler varsa da yararlılığı bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Kesme, zehri emme gibi pratikler doğru değildir. Bazı durumlarda yılan serumu (antivenom) ve bazı ilaç uygulamaları gerekebileceğinden hastaneye ulaşma önemlidir. Isırılan bölgede şişme, ödem, kızarıklık olabileceğinden soğuk uygulama rahatlatıcı olabilir. Yılan ısırıklarının önemli bir bölümü zehirsiz olduğundan panik ve telaş yararlı olmaz. Tetanos aşılaması ve antibiyotik tedavisi açısından hekim değerlendirmesi gereklidir. NOT: Yazımı denetleyerek eksikliklerimi düzelten, kendi makalesinden de yararlanmam için yazı ekinde gönderen Sayın Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu hocama teşekkürü borç bilirim.
