Mevcut düzenlemeler ve cezalar fahiş fiyat ve stokçuluğun önünü kesmeyince hükümet yeni bir adım atmaya hazırlanıyor. Bu kapsamda ambalajların üzerine ‘tavsiye edilen fiyat’ yazılması Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından dile getirildi. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) ‘Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’ ile ilgili yasal altyapıyı oluşturan torba yasa hükmü dikkat çekti. Bu hüküm AYM tarafından geçen yıl iptal edilmişti ve iptal kararı 1 Mayıs’ta yürürlüğe girecek.
İŞ YERİ KAPATMA CEZASI YOLDA
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve TBMM’ye gönderilen kanun teklifinde para cezaları astronomik oranlarda artırılırken, işyeri kapatmaya kadar giden ağır cezaların bulunduğu belirtiliyor. Cezalarda üst sınır 2 milyon liradan 11 milyon liraya yükseltilirken, işyerlerine 10 günlük kapatma cezası da teklifte yer alıyor.
DÜZENLEME ACİL DURUMLAR İÇİN
Ekonomi Gazetesi’nin haberine göre, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nin 3’üncü maddesinin 1’nci fıkrasının Ç bendinde Fahiş Fiyat şöyle tanımlanıyor:
“Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan ve kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artışı.”
Ancak iş dünyası bu hükümdeki fahiş fiyat tanımında da büyük boşluklar olduğunu belirterek, tanıma daha çok açıklık getirilmesi gerektiğini kaydediyorlar.
1 MAYIS’TAN İTİBAREN CEZA KESİLEMEYECEK
Fahiş fiyat ve stokçulukla mücadele amacıyla 2020 yılında çıkarılan torba kanun ile Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu kurulması öngörülmüştü. Anayasa Mahkemesi geçen 1 Ağustos’ta torba yasanın Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu ile ilgili hükmünü iptal etti. İptal kararı 1 Mayıs Çarşamba günü yürürlüğe girecek. Yani bu tarihten itibaren Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu, fahiş fiyat gerekçesiyle ceza kesemeyecek.
Anayasa Mahkemesi iptal kararının gerekçesine fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenleme yapma konusunda herhangi bir kanuni çerçeve belirlenmeden, temel ilke ve esaslar düzenlenmeden, bu konuların düzenlenmesinin tamamen kurula bırakılmasının öngörüldüğü belirtildi. AYM temel hak ve özgürlüklerin kanunla sınırlanması gerektiğini belirterek iptal kararını verdi.
“FAHİŞ FİYATIN TANIMI OLMADAN BAŞARIYA ULAŞILMAZ”
Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran, yönetmelikteki tanımın baştan aşağı yanlış olduğunu belirterek fahiş fiyat meselesine açıklık getirilmesinin şart olduğunu söyledi.
Baran, “Örneğin 1000 liraya alınan bir ürünü 4 ay sonra 1500 liraya alıyorsun. Ancak aynı ürünü 1700 liraya sattığında fahiş fiyat olarak mı kabul edilecek?” diye sordu. Bunun tanımı yapılmadan gerçekleştirilecek yasal değişikliklerin başarılı olamayacağının altını çizen Baran, bu yapılırken enflasyonun da mutlaka dikkate alınması gerektiği uyarısında bulundu.
Ticaretin önündeki engellerin kaldırılarak herkese uygun rekabet ortamı oluşturulması gerektiğini belirten Gürsel Baran, çok sık çıkarılan vergi vb. afların da cezaların caydırıcılığını ortadan kaldırdığının altını çizdi.
“HAKLI GEREKÇE YOKSA FİYAT ARTIŞI DENETLENMELİ”
Serbest piyasa ekonomilerinde fi yatın arz ve talep dengesine göre piyasada belirlendiğini hatırlatan Adana Ticaret Odası Başkanı Yücel Bayram, koşullar sabit kaldığı sürece, arzın talebi karşılamakta yetersiz kalması veya talebin arzdan hızlı artması halinde fi yatların yukarı yönlü hareket edeceğini vurguladı.
Bayram, “Ancak olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fi yatında haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artışların düzenlenmesi önem arz etmektedir” dedi.
Bayram, gerekçe olmaksızın artış yapan işletmelerin denetiminin sıklaştırılmasının ekonomik denge açısından önemine işaret etti.
