Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) raporuna göre, Türkiye’de hanehalkı borçluluğu gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere kıyasla düşük seviyelerde kalmaya devam ediyor. Ancak ayrıntılı veriler, borç türlerinde farklılaşmalar olduğunu gösterdi.
TCMB Başkanı Fatih Karahan raporda değerlendirmesinde, "Para politikasındaki sıkı duruşumuzu, makroihtiyati politikalarla desteklemeye devam ediyoruz" ifadelerini kullandı.
VATANDAŞIN BORÇLULUĞU DÜŞÜK, ANCAK BORÇ TÜRLERİ DEĞİŞİYOR
“Türkiye’de hanehalkı borçluluğu, gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ortalamasının belirgin altında kalmaya devam etmektedir” denilen raporda, “Finansal koşulların sıkı olduğu bu dönemde bireysel borçluluğun diğer ülkelere kıyasla oldukça düşük olması hanehalkı borcu kaynaklı risklerin yönetilebilir olduğunu göstermektedir” diye de ifade edildi.
Detaylara bakıldığında, hanehalkının finansal yükümlülüklerinde geçen yılın aynı dönemine ve 2024 yılının ilk çeyreğine göre, 2024 Eylül sonunda toplam yükümlülükler, konut kredisi, taşıt kredisi, ihtiyaç kredisi, taksitli bireysel kredi kartlarının GSYİH oranında gerileme görüldü. Ancak Kredili Mevduat Hesabı (KMH/ek hesap) oranı artarken, taksitsiz yani temel ihtiyaçların ağırlıkta olduğu kredi kartları oranında da artış oldu.
Raporda, “Son yıllarda bakiyesi belirgin yükselen BKK’ya ilişkin reel kişi başı borç ve bu borcun kişi başı gelire oranı sınırlı düzeyde gerilemiştir” denilirken, kredi kartlarında payın artışı da grafikleri yansıdı.
İHTİYAÇ KREDİLERİNDEKİ DEĞİŞİMLER
İhtiyaç kredilerinde, “Yüksek seyrini koruyan ihtiyaç kredisi faiz oranı ve uygulanan makroihtiyati tedbirlerin belirleyici etkisiyle, kredi borcu bulunan kişi sayısında gerileme gözlenmektedir” denilirken, kullanılan miktarlardaki artış da grafiklerde görüldü.
0-50 bin TL’lik kredilerinin payı belirgin bir şekilde azalırken, 50-100 bin TL ve 100 bin -1 milyon TL’lik ihtiyaç kredilerini payının neredeyse eşit duruma geldiği görüldü.
KREDİ KARTI KULLANIMI VE BORÇ ORANLARI
Kredi kartı kullanımlarına yönelik verilerde, 2022’nin sonundan bu yana borçların azaldığı görülüyor. Limit kullanım oranlarında ise 100-500 bin TL arası limitli kartlarda 2022’nin ikinci yarısından itibaren ve 500 bin TL ve üstü limitli kartlarda da faiz artırım sürecinin başladığı 2023’ün ikinci yarısında itibaren kullanımların gerilediği, ancak 100 bin TL ve altında limitli kartlarda yükseliş seyrinin hiçbir dönemde hız kesmediği dikkat çekiyor.
FAİZE BIRAKILAN BORÇ TARİHSEL ORTALAMANIN ÜZERİNDE
Raporda, “Kredi kartında faize bırakılan borcun toplam kredi kartı borcuna oranı tarihsel ortalamanın üzerine çıkmıştır” değerlendirmesinin yapıldığı grafikler ise vatandaşın geçim derdini de ortaya koyuyor.
“Toplam ödenmeyen” borçların kart bakiyelerine oranı ile “asgari oran ve üzeri” ödenmeyen borçların kart bakiyelerine oranında 2023’ün ikinci yarısında itibaren yükseliş seyri dikkat çekici oluyor. 2012-2019 dönemi ortalamalarını çok üzerinde olan verilerde, “asgari oran altı” borçların da kart bakiyesine oranında yükseliş ise 2023 yılı başlarında yükselişe geçiyor.
