14229,41%0,33
42,80% 0,17
50,14% -0,07
5972,47% 0,30
9632,85% 0,24
Bakanlık tarafından duyurulan vergi borçluları listesinde çok sayıda akaryakıt firmasının yer alması, bu sektördeki kayıt dışılığın önlenmesi maksadıyla yürütülen mücadelenin önemini ortaya koydu. Bakanlıktan edinilen bilgilere göre, Gelir İdaresi Başkanlığı, ilgili kurumlarla işbirliği halinde akaryakıt piyasasındaki kayıt dışılıkla mücadele için pek çok adım attı.
İLK DÜZENLEME 2003 YILINDA YAPILDI
Buna göre, akaryakıt istasyonlarındaki pompalara ödeme kaydedici cihaz bağlanmasına ilişkin ilk düzenleme 2003 yılında yapıldı. Zamanla bu önleme yönelik suiistimallerin ortaya çıkması üzerine yeni tedbirler devreye alındı.
GÜVENLİK DÜZEYİ ARTTIRILDI
Başkanlık ilk olarak akaryakıt istasyonlarındaki ödeme kaydedici cihazların güvenlik düzeyini artırdı. Bu cihazlar, dışarıdan müdahale edilemeyen ve anlık bilgi paylaşımı yapabilen yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihazlarla değiştirildi. Böylece cihazlara dışarıdan müdahale edilmesi önlendi. Akaryakıt istasyonlarında yapılan tüm satışlara ait bilgilerin de anlık olarak Başkanlığa iletilmesine başlandı.
Bu süreçte, akaryakıt piyasasına ilişkin önemli yasal düzenlemeler de yapıldı. Buna göre, faturaların malın teslim edildiği ya da hizmetin yapıldığı anda düzenlenmesi sağlandı.
TEMİNAT UYGULAMASI GETİRİLDİ
Akaryakıt piyasasında faaliyette bulunan dağıtıcı ve bayilerden ilk kez lisans alacaklar ile faaliyetlerine devam edenlerden teminat alınmasına başlandı ve teminat verilmediği durumlarda faaliyetin durdurulması yönünde düzenleme yapıldı.
Bu uygulama sektörün mali olarak daha yeterli hale getirilmesine katkı sağladı. Bu adımla, 2018 yılında 120 civarında olan dağıtıcı lisansı sahibi sayısı 35'e düştü.Dışarıdan müdahaleyle satışların kayıt altına alınmasının engellenmesi, verilerin değiştirilmesi, silinmesi veya ilgili kurumlara bilgi gönderilmesinin engellenmesi veya yanlış bilgi gönderilmesi vergi kaçakçılığı suçu kapsamına alındı.
Satışların kayıt dışı bırakılması amacıyla sistemlere yapılan müdahaleler ve kaçakçılık fiili olarak tanımlandı ve bu fiillere 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası getirildi.
Bu durumda lisansın iptal edilmesi, geçici durdurma kararı verilmesi, bu kapsamda verilen idari para cezası ödenmedikçe lisansa konu tesis için lisans verilmemesi yönünde düzenlemeye gidildi.
SAHA DENETİMLERİ DÜZENLENDİ
Lisans başvurusu, tadili veya süre uzatımı taleplerinin yerine getirilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumuna vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borcu ile vergi dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmaması şartı getirildi. Böylece prim, idari para cezası ya da vergi borcu olanların başvuru ve taleplerinin ancak borçlarının ödenmesi durumunda yerine getirilmesi sağlandı.
Dağıtıcıların aldığı akaryakıtı bir başka dağıtıcıya satamaması da öngörüldü. Ayrıca, sektöre faturanın malın teslim edildiği anda düzenlenmesi zorunluluğu da getirildi.
Akaryakıt piyasasına ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) da önemli tedbirler aldı. Bayi denetim sisteminin kurulması, uygulanması, bakım ve onarımı için başvuruda bulunan tüzel kişilerin Kurum tarafından yetkilendirilmesine ilişkin önlem alındı.
Saha denetimleriyle de sektör yakından izleniyor. Bu yılın 10 ayında akaryakıt ve LPG istasyonlarında 4 bin 475 mükellef ile 53 bin 396 pompada bulunan 293 bin 966 tabanca denetlendi.
ULUSAŞ TAŞIT TANIMA SİSTEMİ'NE GEÇİLECEK
Gelir İdaresi Başkanlığı, son olarak akaryakıt alımı sırasında taşıtların plaka bilgisinin yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik iletilmesini sağlayacak Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi'ne (UTTS) ilişkin düzenleme yaptı.
Sistemle, akaryakıt alımı yapacak taşıtların plakaları elle yazılmadan sistem kapsamındaki bileşenler ile ödeme kaydedici cihazlara otomatik yansıyacak ve yakıt alan taşıttan başka bir taşıtın plakasına fiş düzenlenmesi önlenecek.
Sistem, vergi mükelleflerinin işte kullandıkları taşıtlar için yapılacak akaryakıt ve LPG alımlarında 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren zorunlu olacak. Ayrıca, 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren ilk defa iktisap edilecek sıfır taşıtlar kayıt ve tescil işlemini takip eden bir ay içerisinde özel taşıt tanıma sistemi kullanan taşıtlar da 30 Haziran 2025 tarihine kadar UTTS kapsamına dahil olacak.
"VERGİ KAYBININ ÖNLENMESİ İÇİN ÖNEMLİ BİR ADIM OLACAK"
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomiyle etkin şekilde mücadele edilmesi amacıyla birçok düzenleme ve çalışmayı hayata geçirdiklerini anımsatarak, "Yapılan tüm bu çalışmalar neticesinde akaryakıt piyasasındaki suistimaller ve kanuna aykırı fiiller büyük ölçüde önlendi. Son olarak kısa süre içinde Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi'nin devreye alınmasıyla elle plaka girişi ve bu sayede usulsüz akaryakıt fişi düzenlenmesi engellenerek akaryakıt istasyonlarındaki vergi kaybının önlenmesi için önemli bir adım atılmış olacak." dedi.
Uygulama kapsamına girecek tüm kesimlere yönelik hatırlatmada bulunan Şimşek, "Akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin, yıl sonuna kadar en az bir pompa ünitesini sisteme uyumlu hale getirmesi gerekiyor. Akaryakıt istasyonlarının, bu sistemin kurulması ve işletilmesi sürecinde gereken her türlü desteği vermesi önem taşıyor. Sistem kapsamında yapılmış bağlantıların korunması ve sistemin sürekli çevrim içi bağlantılı olmasının sorumluluğu akaryakıt istasyonu işleten mükellefe ait olacak." ifadelerini kullandı.
